Innowacja pedagogiczna „Z kulturą języka na co dzień” w kl. VI jest prowadzona ramach języka polskiego i zajęć pozalekcyjnych przez nauczyciela Janusza Sobiecha
Nazwiska należy odmieniać!
Jak i które nazwiska odmieniać? Oto krótkie przypomnienie zasad.
O tym, czy i jak odmieniamy nazwisko decydują: płeć właściciela nazwiska i jego narodowość oraz zakończenie nazwiska.
Płeć właściciela – nazwiska żeńskie
Odmieniają się wszystkie nazwiska kobiet zakończona na -a:
1. Nazwiska zakończone na -a, -ska, -cka, -dzka pochodzące od nazwisk męskich zakończonych na -i, -y, - ski, -cki, -dzki odmieniają się jak przymiotniki;
Gajowy – Gajowa, Wasilewski - Wasilewska Wysokiński –Wysokińska, Rudzki – Rudzka
2. Nazwiska o zakończeniach –ewa, -owa mają także odmianę przymiotnikową;
Gajowa, Gajowej
3. Nazwiska panieńskie zakończone przyrostkami – ówna, -anka odmieniają się jak rzeczowniki;
Kozakówna, Kozakównie...(jak żona, żonie itd.)
Skarżanka, Skarżance...(jak szklanka, szklance itd.)
4. Pozostałe nazwiska żeńskie zakończona na –a odmieniają się jak rzeczowniki pospolite o podobnym znaczeniu, np.:
Jaskuła –Jaskule
Gromada – Gromadzie
Kania – Kani
Kazana – Kazanie
Gomółka – Gomółce
Mateńka – Mateńce
Sprycha – Sprysze
Mućka – Mućce
Skwara – Skwarze
Kędra – Kędrze
Konieczna – Koniecznej
Niedziółka – Niedziółce
Oskroba – Oskrobie
Rosa- Rosie
Grzela - Grzeli
5. Nazwiska kobiet zakończone na spółgłoskę, np. Nowak, Kot, Kowalczyk, Lendzion są nieodmienne.
Płeć właściciela – nazwiska męskie
1. Nazwiska zakończone na spółgłoskę odmieniamy jak słowa generał, myśliciel, np.:
Marek Gęś, Marka Gęsia, Makowi Gęsiowi… (jak myśliciel)
Jurek Kot, Jurka Kota, Jurkowi Kotowi… (jak generał)
A w liczbie mnogiej?
Anna i Marek Gęsiowie, Anny i Marka Gęsiów…. (jak generałowie)
Magda i Jarek Kotowie, Magdy i Jarka Kotów … (jak generałowie)
2. Nazwiska zakończone na -a odmieniają się, jak nazwy pospolite o podobnym zakończeniu, np.:
Zola –Zoli Kapela-Kapeli Gałka-Gałki
3. Słowiańskie nazwiska zakończone na -o odmieniamy jak nazwiska zakończone na -a lub rzeczowniki pospolite o podobnym zakończeniu, np.:
Lato, Laty, Latą, Lacie... (jak mata)
Ziobro, Ziobry, Ziobrą, Ziobrze... (jak wiara)
4. Nazwiska męskie zakończone na -i (pisane jako -i, -ie), -y, -e
odmieniają się jak przymiotniki, np.:
Verdi, Verdiego, Verdiemu... (jak wąski)
Hardy, Hardy’ego, Hardy’emu... (jak twardy)
Są i takie przypadki, gdzie o odmianie nazwiska decyduje jego właściciel. Takim przykładem jest np. nazwisko Kozioł, które można odmieniać w dwojaki sposób:
Kozioł, Kozioła, Koziołowi... albo Kozioł, Kozła, Kozłowi...
W opracowaniu wykorzystano materiały prof. Ireny Bajerowej,
znanej językoznawczyni - tekst pt. Wstyd nie odmieniać nazwisk!
(„Poradnik Językowy” nr 10, 1998, s. 51).
